Strottenhoofdkanker

Strottenhoofdkanker

Het 'larynxcarcinoom' is een relatief zeldzame vorm van kanker, die ontstaat in het slijmvlies van het strottenhoofd.

De meeste kankers in het strottenhoofd ontstaan in de oppervlaktelaag, het slijmvlies. Ze worden plaveiselcelcarcinoom genoemd. Soms gaat het om een ander type kwaadaardig gezwel; dat wordt op deze webpagina verder niet besproken.

Strottenhoofdkanker komt weinig voor

In tegenstelling tot voorbijgaande heesheid komt kanker in het strottenhoofd weinig voor. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 700 mensen kanker geconstateerd in het strottenhoofd. Bij de meeste mensen (meer dan 400) zit de tumor op de stembanden, bij bijna 300 mensen zit deze net boven de stembanden. Heel soms zit de tumor onder de stembanden. Het komt vaker voor bij mannen dan vrouwen, meestal boven de 50 jaar.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Strottenhoofdkanker kan de volgende klachten geven:

• Een pijnlijke zweer in de keel die niet binnen 3 weken geneest;
• Pijn, vooral bij slikken, die soms uitstraalt naar de oren;
• Heesheid, die langer dan 3 weken aanhoudt;
• Benauwdheid, of zware, hoorbare ademhaling die steeds erger wordt
• Moeilijker slikken met gewichtsverlies;
• Zwellingen die in de hals of keelholte ontstaan.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Het meest zichtbare deel van het strottenhoofd is de ‘adamsappel’. Het bevindt zich tussen het gebied onder de kin en boven de luchtpijp. Het strottenhoofd heeft vier belangrijke functies:

• Het openhouden van de luchtweg, zodat er lucht in de longen kan komen
• Het afsluiten van de luchtweg om te voorkomen dat eten en drinken in de longen terecht kunnen komen
• Het afsluiten van de luchtweg om druk te kunnen opbouwen, om bijvoorbeeld te kunnen persen
• Het maken van geluid met de stembanden, zodat mensen kunnen spreken

Hoe strottenhoofdkanker ontstaat

Factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan van strottenhoofdkanker zijn:

• Roken
• Fors alcoholgebruik (meer dan 4 eenheden per dag)
• Erfelijke aanleg

Het is belangrijk om te weten of strottenhoofdkanker in uw familie voorkomt. Specifieke genen zijn echter nog niet bekend.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Uw behandelend arts bepaalt in overleg met u welke onderzoeken er nodig zijn voor het stellen van de diagnose. En als er strottenhoofdkanker wordt vastgesteld overlegt u samen over het behandelplan dat voor u het beste is.

In sommige gevallen is er al onderzoek gedaan voordat u naar het UMC Utrecht Cancer Center werd doorverwezen. Als het kan, zullen wij dat onderzoek opvragen en gebruiken. Soms is het nodig om bepaalde onderzoeken te herhalen.

De hier genoemde onderzoeken en behandelingen kunnen, maar hoeven niet altijd toegepast te worden. Dat hangt onder andere af van uw conditie, leeftijd en het stadium van de ziekte.

• Kijkonderzoek met de endoscoop: om de keelkanker goed te kunnen zien gebruikt de arts een zogenaamde endoscoop. Op de polikliniek wordt een dunne flexibele slang met licht en een camera gebruikt. Die wordt meestal via uw neus naar de keel opgeschoven om de afwijking te bekijken. Ook kan het nodig zijn om onder narcose te kijken. Hierbij worden andere endoscopen gebruikt en wordt eventueel een stukje weefsel afgenomen voor onderzoek, een zogenaamd 'biopt'.
• Bij kanker die alleen maar op één stemband zit, wordt een microscoop gebuikt om de diagnose te kunnen stellen. Hierbij wordt onder narcose tegelijkertijd met een ‘laser’ de tumor in zijn geheel verwijderd als dat mogelijk is.
• MRI-scan
• CT-scan
• Echografie (met eventueel aanprikken van een lymfeklier: 'cytologische punctie')
• FDG-PET-scan
• Longfoto (X-thorax)

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Globaal worden vooral kleine kankers behandeld met een operatie met gebruik van de ‘laser’. Als dit niet mogelijk is, volgt een bestralingsbehandeling. Bij grotere afwijkingen wordt de behandeling eventueel versterkt met chemotherapie. Soms is een operatie de beste mogelijkheid, maar dat heeft vaak ingrijpende gevolgen. Na een operatie moet dan soms alsnog bestraald worden, soms in combinatie met chemotherapie.

Afhankelijk van de plek, de grootte en de uitbreiding van de tumor en uw conditie, bespreken we in multidisciplinair overleg wat voor ú de beste behandeling is. Een multidisciplinair overleg is een gesprek waaraan artsen deelnemen die verschillende specialismen hebben. Bijvoorbeeld een chirurg, een radiotherapeut (bestralingsarts) en een oncoloog.

Chirurgie (operatie)

Een operatie van de stemband of het gebied boven de stemband met de laser duurt ongeveer een half uur. Met de narcose erbij (het in slaap vallen en wakker worden) duurt alles bij elkaar dan ongeveer een uur.

Als operatie met de laser niet mogelijk is en de kans op genezing met behoud van functie door bestraling te gering is, kan een veel ingrijpender operatie aan het strottenhoofd geadviseerd worden. Vaak dient dan het gehele strottenhoofd te worden verwijderd. De operatie duurt al snel 3 - 4 uur. Vaak worden tevens lymfeklieren verwijderd (een zogenaamd 'halsklierdissectie'), de operatie duurt dan langer. Als een uitgebreide reconstructie nodig is, waarbij verschillende weefseltransplantaties kunnen worden toegepast, duurt de operatie nog langer (8 tot 12 uur). Doel is dat u na de operatie weer zo goed mogelijk kan spreken, slikken en ademhalen.

Radiotherapie en chemoradiatie

Radiotherapie (bestraling) kan deel uitmaken van een behandeling die gericht is op genezing. We noemen dit een 'curatieve bestraling'. Deze bestraling kan zo nodig versterkt  worden door chemotherapie (een medicijnbehandeling). Dat wordt dan chemoradiatie genoemd. Dankzij de nieuwste technieken kan bestraling heel precies worden uitgevoerd. Het omliggende, gezonde, weefsel wordt dan zoveel mogelijk ontzien.

Bestraling kan ook alleen gericht zijn op het verlichten van uw klachten. We noemen dit een 'palliatieve bestraling'.

In een eerste gesprek zal de radiotherapeut u uitleg geven over deze behandeling.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Gespecialiseerd behandelcentrum

Omdat de ziekte zeldzaam is, wordt de behandeling van strottenhoofdkanker uitgevoerd in slechts enkele gespecialiseerde centra. Het UMC Utrecht Cancer Center is één van die behandelcentra.

Het behandelteam bij strottenhoofdkanker

Het behandelteam is multidisciplinair: alle specialismen die bij de zorg betrokken zijn, nemen deel. Leden zijn:

• hoofd-hals chirurgen die gespecialiseerd zijn in behandeling van kanker (KNO-artsen en mond-/kaak-/aangezichtschirurgen
• radiotherapeut
• medisch oncoloog
• radioloog
• patholoog-anatoom
• nucleair geneeskundige
• verpleegkundig specialisten

Bree, R. de (Remco)

KNO-arts, Hoofd-hals Oncologisch Chirurg, afdelingshoofd HHCO

Braunius, W.W.

KNO-arts, Hoofd-hals Oncologisch Chirurg

Cann, E.M. Van (Ellen)

Kaakchirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Dieleman, F.J.

Kaakchirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg

van Es, R.J.J.

Mond-, kaak- en aangezichtschirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Klomp, F.W.J. (José)

Verpleegkundig specialist

Rijken, J.A.

KNO-arts, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Tijink, B.M.

KNO-arts, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Westerink-van den Brink MANP, C.F.M. (Chantal)

Verpleegkundig specialist

Meer informatie

Meer betrouwbare informatieis te vinden op:

• de site van de NWHHT, de Nederlandse Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren. De NWHHT is een werkgroep van medici en para-medici die gespecialiseerd zijn in kanker van het hoofd-halsgebied.
• de site van de patiëntenvereniging HOOFD-HALS, een actieve patiëntenorganisatie die informatie, lotgenotencontact en belangenbehartiging verzorgt.

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Verpleegafdeling Hoofd-hals (chirurgische) oncologie (D5 oost)
• Specialisme Hoofd-hals (chirurgische) oncologie
• Specialisme Keel-, neus- en oorheelkunde

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen